Çend Gotın Lı Ser Mıhemed Şêxo

Hunermendê nemır Mıhemed Şêxo 25 sal beriya nıha jı vê vê dinyaya bêbext barkır û çû.

Mıhemed Şêxo, 2014, pênus, 24x16 cm

Ku ez hunermendên Kurd yên beşa kurdi ya radyoya Yerivanê danım aliki, tu hunermendeki Kurd weki Mıhemed Şêxo tesir lı mın nekıriye. Gelek sedemên vê tesirê hene û ez ê lı vır bêjım.

Cara pêşi dı sala 1979 a da lı Stenbolê mın dı kaseteki da dengê M. Şêxo bıhist. Dı wan salan da lı Stenbolê, çend Kurdên perçeya Kurdıstanê ya Bınxetê lı zaningehan da dıxwendın. Hevaleki bı navê Nejad ku ez dıbêm qê ew bı xwe jı Nısêbinê bû û dıxtoriyê dıxend, ew kaset lı ba wi bû. Dı wan salan da lı ba me Kurdên bakûr êdi efsaneya nav û hunera Şıvan Perwer belavbûbû.

Dı sala 1984 a da, pışti fırariya 2 salan, mın wek penabereki politik xwe sıpart Yunanistanê. Dı sala 1985 a da wek bursiyerê Enstituya Kurdi ya Parisê, jı bo xwendınê ez çûm bajarê Saloniki. Lı wır komeki xwendekarên zaninigehê hebûn ku jı her çar perçeyên Kurdıstanê bûn. Lı ba Kurdên perçeya Kurdıstanê ya Bınxetê ez cardi leqayê nav û muzika Mıhemed Şêxo hatım. Ev xort û keçên jı Bınxetê, dema ku behsa M. Şêxo dıkırın, bı qedır û germiniyeki mezın behsa wi dıkırın. Vê yekê tesireki mezın lı mın kır û meraqa mın ya lı ser hunermendê nemır zêdetır bû. Çı kasetên M. Şêxo ku lı ba wan Kurdên Bınxetê hebûn mın hemû jıbergırt, bı dehan caran guhdarkır û lı ba xwe parast. Dı salên 1990-1991 a da, dema ku mın dı Radyo Kivotos a lı ser pêlên FM ê da, hefteyê rojek bernameya xwe ya 2 sıeti pêkdıani, lı kêleka sıtranbêjên dın yên Kurd, mın gıraniyeki taybet dıda sıtranên M. Şêxo.

Lı kêleka hunermendiya Mıhemed Şêxo, jiyaneki wi yê têkoşer yê bıjare ji heye, huner û kesayetiya wi hev temamdıkın, ew nakokiya çewa ku dı hınên dın da heye, lı nık wi tuneye. Jı bo wi mıletê wi bındest bû û welatê wi yê ku wi her dem yekperçe dıhesıband, jı aliyê 4 dewletên dagırker va hatıbû perçekırın û parvekırın. Wi dıxwest mıletê wi weki hemû mıletên dın yên serbest, bı serbılındi bıji û xwediyê welatê xwe be, bıbe serbıxwe.

Wi dı sê perçeyên Kurdıstanê da xebatê jı bo serbestiya mıletê xwe kır, lı başûrê Kurdıstanê bû pêşmergeyê şoreşa Mele Mıstefa Berzani, pışti ku şoreş şıkest, bı tevi pêşmergeyan lı rojhılatê Kurdıstanê bû penaber. Dema ku pışti gelek salan vegeriya perçeya Kurdıstanê ya Bınxetê, dewleta diktator ya Baasê disa wi rehet nehışt, çewa ku berê ji kırıbûn, disa wi gırtın, zından û êşkence...

Lı vır dıvê merıv behsa karekterê sereke yê rejima diktator ya Hafız Esad bıke: Diktator Esad beşeki Kurdên Bınxetê xıstıbû bın qontrola xwe. Bı şertê ku wê dı bın qontrola rejımê da be û wê rexneyeki pıçûk ji lı rejımê neke, hın aktivite lı Kurdên Bınxetê serbest bû. Dıviya kesi behsa Kurdıstanê nekıra, bı taybeti ji perçeya Kurdıstanê ya dı bındestê Suriyê da. Dıviya kesi jı bo Kurdên Bınxetê ew mafên ku jı mıletbûnê dızên, yên weki nasnameya mıleti û mafên zımanê zıkmaki nekıra. Yên ku bıkırına, jı bo wan, weki dı her sê perçeyên dın da ji wusa bû, zından û êşkence û her wusa ji gırtına bê dadgeh û zındanên ku destûra serilêdana gırtiyan nedıdan jı bo xızmên gırtiyan, hebûn. Rejıma diktator ya Suriyê ev bû. Vê rejıma diktator PKK xıst bın baskê xwe û xwedikır, lı dıji tevgera Kurdên Bınxetê yên ku mafên Kurdan dıxwest bıkarani û bêhna wan çıkand û pışta wan şıkand. Rejima Suriyê bı rêya PKK, berê bı hezaran xortên Kurdên Bınxetê da bakûrê Kurdıstanê, lê wê tu mafi neda Kurdan.

Mıhemed Şêxo van tıştan tev dıdit, itibara xwe bı PKK neani û lı hımber rejıma Suriyê ji stûyê xwe xwarnekır. Bedela vê yekê çıbû  wê ji da: gırtın, zından û êşkence. Tıştê ku dı kesayeti û hunera M. Şêxo da heri zêde bala mın dıkşine ji, jı xwe ev e. Ka bala xwe bıdın van sıtranbêjên pepûk û mırid yên van 30 salên dawi: Kê sıtraneki jı bo “mezınbûna serok Apo” negot? Bêrê ji, lı başûrê Kurdıstanê kê jı bo “mezınbûna serok Saddam” sıtraneki negotıbû û çı hate serê kesên ku negotın?

Herçi hunera Mıhemed Şêxo ye, wi dı muzika kurdi da ekoleki nû avakır. Bı reng û hasasiyeta dengê xwe, ew bû dılşewat û dengvedana trajediya mıletê xwe. Jı ber vê yekê ye ku sıtranên wi hınde tesir lı merıv dıkın. Ew lı hımber kıryarên dıjmın, bı naveroka sıtranên xwe asê û bı rık e, bı serbılındi azadi û rızgarixwaz e. Sıtranên M. Şêxo iroj dı her çar perçeyên Kurdıstanê dengvedane û hunera M. Şêxo tesir lı gelek hunermendên nûgıhişti dıke.

9ê Adara 2014